-
1 complexus
complexus, ūs, m. (complector), das Umfassen, Umschließen, I) eig.: a) das Umfangen, die Umschließung, mit Armen, Körper usw., pedes ad gressum compositi, brachia ad complexum, Col.: conchyliorum conchas complexu crinium frangere (v. den Polypen), Plin.: quercum complexibus ambire, poet. = mit beiden Armen umfaßt halten, Ov.: c. corporum, Cic.: in somnis Venereo complexu iungi, Cic. – Insbes., α) die Umschlingung, Umarmung aus Wohlwollen, Liebe, Zärtlichkeit, complexus, osculatio, Cic.: c. ultimus, Liv.: complexus artiores, Sen., artissimi, Petr.: complexus (Plur.) summae benevolentiae, Cic.: o qui complexus et gaudia quanta fuerunt! Hor.: complexus alci dare, Ov.: ferre matri obviae complexum, der herankommenden Mutter mit ausgebreiteten Armen entgegeneilen, Liv.: accipere complexum, die U. annehmen, gestatten, sich umarmen lassen, Liv.: currere ad alcis complexum, in jmds. Arme (von woher) eilen, Cic.: venire Brundisium, in sinum quidem et complexum mimulae, nach B. kommen, nämlich an den Busen u. in die Arme der M. (= um nämlich an dem B. u. in den A. der M. auszuruhen), Cic. – u. (im Bilde vom Liegen des Lieblings am Busen u. in den Armen) de complexu eius ac sinu, seine Lieblinge, Busenfreunde, Cic.: ebenso in sinu semper et complexu alcis esse, ein Gegenstand der zärtlichsten Sorgfalt und Liebe sein, Cic.: u. (im Bilde) habere artes in complexu, oculis, auribus, sie liebreich pflegen, gern auf sie sehen, gern auf sie horchen, Plin. pan. – haerere in complexu liberorum, Quint.: tenere alqm suo complexu (v. Vaterland), Cic.: alqm retinere vi et complexu suo, Cic. – alqm dimittere e complexu suo, Cic.: alqm e od. ab complexu alcis abripere, Cic. u. Liv.: alqm od. se e complexu alcis eripere, Cic.: alqm de matris complexu avellere atque abstrahere, Cic.: alqm a complexu suorum distrahere, Cic.: liberos a parentum complexu divellere, Sall.: alqm de complexu parentum suorum ad mortem cruciatumque rapere, Cic. – emori in complexu alcis, Cic.: alqm interficere in complexu matris, Iustin.: alqm trucidare in complexu liberorum coniugisque, Cic. – β) die feindliche Umschlingung, luctari complexu, v. Polypen, Plin.: complexum armorum vitare, das Handgemenge, Tac.: in Martis complexu cadere, Ps. Quint. decl. ( bei Caes. b. c. 3, 8, 4 jetzt Caesari in conspectum venire). – γ) der Beischlaf, Scribon. 118. – b) die räuml. Umfassung, Umschließung, qui(mundus) omnia complexu suo coërcet et continet, Cic.: lapides speculares alligati complexu silicis, Plin. – II) übtr.: a) das Umfassen mit unserem liebevollen Wohlwollen, c. totius gentis humanae, Cic. de fin. 5, 65. – b) die Zusammenfassung, Verknüpfung, Verbindung in der Rede, c. loquendi seriesque, Quint.: c. brevis verborum, Quint.: c. rerum, personarum, temporum, Quint.
-
2 complexus
complexus, ūs, m. (complector), das Umfassen, Umschließen, I) eig.: a) das Umfangen, die Umschließung, mit Armen, Körper usw., pedes ad gressum compositi, brachia ad complexum, Col.: conchyliorum conchas complexu crinium frangere (v. den Polypen), Plin.: quercum complexibus ambire, poet. = mit beiden Armen umfaßt halten, Ov.: c. corporum, Cic.: in somnis Venereo complexu iungi, Cic. – Insbes., α) die Umschlingung, Umarmung aus Wohlwollen, Liebe, Zärtlichkeit, complexus, osculatio, Cic.: c. ultimus, Liv.: complexus artiores, Sen., artissimi, Petr.: complexus (Plur.) summae benevolentiae, Cic.: o qui complexus et gaudia quanta fuerunt! Hor.: complexus alci dare, Ov.: ferre matri obviae complexum, der herankommenden Mutter mit ausgebreiteten Armen entgegeneilen, Liv.: accipere complexum, die U. annehmen, gestatten, sich umarmen lassen, Liv.: currere ad alcis complexum, in jmds. Arme (von woher) eilen, Cic.: venire Brundisium, in sinum quidem et complexum mimulae, nach B. kommen, nämlich an den Busen u. in die Arme der M. (= um nämlich an dem B. u. in den A. der M. auszuruhen), Cic. – u. (im Bilde vom Liegen des Lieblings am Busen u. in den Armen) de complexu eius ac sinu, seine Lieblinge, Busenfreunde, Cic.: ebenso in sinu semper et complexu alcis esse, ein Gegenstand der————zärtlichsten Sorgfalt und Liebe sein, Cic.: u. (im Bilde) habere artes in complexu, oculis, auribus, sie liebreich pflegen, gern auf sie sehen, gern auf sie horchen, Plin. pan. – haerere in complexu liberorum, Quint.: tenere alqm suo complexu (v. Vaterland), Cic.: alqm retinere vi et complexu suo, Cic. – alqm dimittere e complexu suo, Cic.: alqm e od. ab complexu alcis abripere, Cic. u. Liv.: alqm od. se e complexu alcis eripere, Cic.: alqm de matris complexu avellere atque abstrahere, Cic.: alqm a complexu suorum distrahere, Cic.: liberos a parentum complexu divellere, Sall.: alqm de complexu parentum suorum ad mortem cruciatumque rapere, Cic. – emori in complexu alcis, Cic.: alqm interficere in complexu matris, Iustin.: alqm trucidare in complexu liberorum coniugisque, Cic. – β) die feindliche Umschlingung, luctari complexu, v. Polypen, Plin.: complexum armorum vitare, das Handgemenge, Tac.: in Martis complexu cadere, Ps. Quint. decl. ( bei Caes. b. c. 3, 8, 4 jetzt Caesari in conspectum venire). – γ) der Beischlaf, Scribon. 118. – b) die räuml. Umfassung, Umschließung, qui(mundus) omnia complexu suo coërcet et continet, Cic.: lapides speculares alligati complexu silicis, Plin. – II) übtr.: a) das Umfassen mit unserem liebevollen Wohlwollen, c. totius gentis humanae, Cic. de fin. 5, 65. – b) die Zusammenfassung, Verknüpfung, Verbindung in der Rede, c. loquendi se-————riesque, Quint.: c. brevis verborum, Quint.: c. rerum, personarum, temporum, Quint.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > complexus
-
3 complexus (con-)
complexus (con-) ūs, m [PARC-, PLEC-], a surrounding, encompassing, encircling, embracing, embrace, clasp, grasp: (mundus) omnia complexu suo continet: alqm de complexu parentum rapere: divelli a parentum complexu, S.: complexum accipere, L.: complexum armorum non tolerabant, close combat, Ta.: quis te nostris conplexibus arcet? V.: (quercum) complexibus ambit, a firm grasp, O.: longis amplexibus illos necat (of a serpent), O. — Fig., embrace, affection, love, bosom: res p. alqm suo sinu complexuque recipiet: genus (hominum) de complexu eius et sinu, his chosen and bosom friends. -
4 complexus
1.complexus, a, um, Part., from complector.2.complexus ( con-), ūs, m. [complector], a surrounding, encompassing, encircling, embracing, embrace, etc. (class. in prose and poetry).I.Lit.A.Prop.1.Of things (rare):2.aether Omnia avido complexu cetera saepsit,
Lucr. 5, 471; so id. 2, 1066:qui (mundus) omnia complexu suo coërcet et continet,
Cic. N. D. 2, 22, 58; 2, 40, 101:lapides alligati complexu silicis,
by a binding, Plin. 36, 22, 45, § 161.—Of persons:B.secutae conlocutiones cum Trebonio complexusque,
Cic. Phil. 11, 2, 5:corporum,
id. Tusc. 3, 20, 46:e complexu parentum abreptos filios ad necem ducere,
id. Verr. 2, 1, 3, § 7:ubi complexu coierunt membra tenaci,
in a mutual close embrace, Ov. M. 4, 377:complexu matris avellere natam,
Cat. 62, 21; cf. id. 64, 88; 64, 118; Cic. Font. 17, 36; id. Fl. 38, 95; Liv. 2, 40, 5; Quint. 6, 1, 42; 8, 3, 68:Venerio,
in copulation, Cic. Div. 2, 69, 143.—In plur., * Hor. S, 1, 5, 43; Verg. A. 5, 742; Ov. M. 3, 286; 10, 388; 6, 249.—Rarely (like complector itself), of hostile embrace, close combat:in Martis complexu cadere,
Quint. Decl. 4, 22:armorum,
Tac. Agr. 36; cf.of a serpent: longis amplexibus illos necat,
Ov. M. 3, 48:luctari complexu,
Plin. 9, 30, 48, § 91.—Transf., as a measure, the reach:II.(cedrus) crassitudinis ad trium hominum conplexum,
Plin. 16, 40, 76, § 203.—Trop.A.A connection in discourse (very freq. in Quint.):B.vitium non est in sensu, sed in complexu,
Quint. 1, 5, 46; cf. id. 9, 4, 32:brevis verborum,
id. 7, 3, 18:sermonis,
id. 9, 3, 18:in complexu loquendi serieque,
id. 1, 5, 3:legum aliorumque scriptorum,
id. 5, 10, 107:causarum,
id. 5, 10, 103; 7, 2, 57:rerum, personarum, temporum,
id. 3, 5, 7 et saep.—A friendly embracing, love, affectionate relation, etc.:venisti in sinum et complexum tuae mimulae,
Cic. Phil. 2, 25, 61; cf.:res publica Pompeii filium suo sinu complexuque recipiet,
id. ib. 13, 4, 9; id. Pis. 9, 19:totius gentis humanae,
id. Fin. 5, 23, 65; id. Cat. 2, 10, 22:at tu easdem artes in complexu, oculis, auribus habes,
Plin. Pan. 47, 2. -
5 conplexus
1.complexus, a, um, Part., from complector.2.complexus ( con-), ūs, m. [complector], a surrounding, encompassing, encircling, embracing, embrace, etc. (class. in prose and poetry).I.Lit.A.Prop.1.Of things (rare):2.aether Omnia avido complexu cetera saepsit,
Lucr. 5, 471; so id. 2, 1066:qui (mundus) omnia complexu suo coërcet et continet,
Cic. N. D. 2, 22, 58; 2, 40, 101:lapides alligati complexu silicis,
by a binding, Plin. 36, 22, 45, § 161.—Of persons:B.secutae conlocutiones cum Trebonio complexusque,
Cic. Phil. 11, 2, 5:corporum,
id. Tusc. 3, 20, 46:e complexu parentum abreptos filios ad necem ducere,
id. Verr. 2, 1, 3, § 7:ubi complexu coierunt membra tenaci,
in a mutual close embrace, Ov. M. 4, 377:complexu matris avellere natam,
Cat. 62, 21; cf. id. 64, 88; 64, 118; Cic. Font. 17, 36; id. Fl. 38, 95; Liv. 2, 40, 5; Quint. 6, 1, 42; 8, 3, 68:Venerio,
in copulation, Cic. Div. 2, 69, 143.—In plur., * Hor. S, 1, 5, 43; Verg. A. 5, 742; Ov. M. 3, 286; 10, 388; 6, 249.—Rarely (like complector itself), of hostile embrace, close combat:in Martis complexu cadere,
Quint. Decl. 4, 22:armorum,
Tac. Agr. 36; cf.of a serpent: longis amplexibus illos necat,
Ov. M. 3, 48:luctari complexu,
Plin. 9, 30, 48, § 91.—Transf., as a measure, the reach:II.(cedrus) crassitudinis ad trium hominum conplexum,
Plin. 16, 40, 76, § 203.—Trop.A.A connection in discourse (very freq. in Quint.):B.vitium non est in sensu, sed in complexu,
Quint. 1, 5, 46; cf. id. 9, 4, 32:brevis verborum,
id. 7, 3, 18:sermonis,
id. 9, 3, 18:in complexu loquendi serieque,
id. 1, 5, 3:legum aliorumque scriptorum,
id. 5, 10, 107:causarum,
id. 5, 10, 103; 7, 2, 57:rerum, personarum, temporum,
id. 3, 5, 7 et saep.—A friendly embracing, love, affectionate relation, etc.:venisti in sinum et complexum tuae mimulae,
Cic. Phil. 2, 25, 61; cf.:res publica Pompeii filium suo sinu complexuque recipiet,
id. ib. 13, 4, 9; id. Pis. 9, 19:totius gentis humanae,
id. Fin. 5, 23, 65; id. Cat. 2, 10, 22:at tu easdem artes in complexu, oculis, auribus habes,
Plin. Pan. 47, 2. -
6 trennen
trennen, discindere (voneinander schneiden, z.B. in Teile; auch = gewaltsam auflösen, z.B. amicitias). – dividere (auseinander schneiden, teilen, z.B. in partes: u. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen dividit). – dirimere (die Verbindung von etwas unterbrechen, z.B. medio amne dirempti erant: und Tiberis Veientem agrum a Crustumino dirimit: und Hispania ab Africa angusto dirempta freto). – discernere (auseinander scheiden, z.B. duae praevalidae urbes, magno inter se maris terrarumque spatio discretae). – separare (absondern, z.B. suum consilium a reliquis: u. Europam Asiamque [von einer Meerenge]). – seiungere. disiungere (voneinander scheiden, z.B. Alpes, quae Italiam a Gallia seiungunt: und flumen, quod Iugurthae Bocchique regnum disiungebat; dah. seiungere auch = unterscheiden, z.B. liberalitatem a largitione). – segregare (eig. von einer Herde scheiden, z.B. oves; dann = trennen, entfernen übh., z.B. liberos a se; endlich = unterscheiden, nicht als eins betrachten, z.B. virtutem a summo bono). – interfluere (zwischen zwei Gegenständen hinfließen u. sie so trennen, z.B. flumen Visurgis Romanos Cheruscosque interfluebat: und fretum, quod Naupactum et Patras interfluit). – distinguere (eig. durch Punkte absondern, dann auch durch genaue Absonderung unterscheiden, z.B. vera a falsis). – solvere. dissolvere (auflösen, zunichte machen, z.B. societatem). – distrahere (voneinander ziehen, -zerren, -spalten, gewaltsam trennen, z.B. flumen in paludes: u. societatem: u. matrimonium [von Eheleuten]; dann gewaltsam wegreißen, z.B. animam a corpore: u. liberos e complexu parentum). – divellere (voneinander rupfen, -reißen, gewaltsam voneinander trennen, z.B. res copulatas: u. amicitia a voluptate non potest divelli; dann gewaltsam und rasch losreißen, wegreißen, z.B. membra ab alqo: u. liberos a parentum complexu). – discutere (gewaltsam voneinander trennen, zerstreuen, z.B. concilium, coetus). – distendere (getrennt halten, nicht zusammenlassen, z.B. copias hostium; dann abhalten von einem Ort, z.B. hostes ab apertiore loco). – distinere (auseinanderhalten, so daß man sich nicht vereinigen kann, z.B. senatum duae factiones distinebant). – den Kopf vom Halse (Rumpfe) trennen, caput cervicibus abscīdere: räumlich trennen, locis discludere: durch Raum und Zeit getrennt sein, locorum et temporum intervallo disiunctum esse. sich trennen, solvi. dissolvi (sich lösen, auflösen, v. Dingen). – seiungi (die Verbindung [2309] unter sich auflösen, v. Personen u. Dingen). – discedere (auseinandergehen, von Dingen; und v. mehreren Menschen, wenn der eine hier-, der andere dorthin geht). – discedere inter se (voneinander gehen, nach verschiedenen Seiten hin, von zwei u. mehreren Personen). – sich von jmd. trennen, ab alqo discedere od. abire (von jmd. weggehen); se seiungere ab alqo (seine Sache von der jmds. trennen); distrahi ab alqo (sich losreißen, z.B. non potui tam cito ab illo distrahi); ist es = »sich scheiden (vom Manne, von der Frau)«, s. (sich) scheiden. – sich von etwas trennen, ab alqa re divelli (z.B. ab otio); alqd relinquere (etwas verlassen, z.B. patriam). – die Seele trennt sich vom Körper, animus e corpore excedit: die Gemüter trennen sich, abalienantur animi.
-
7 rapio
răpĭo, ĕre, răpŭi, raptum - tr. - - futur ant. rapsit, Cic. Leg. 2, 22 --- dat.-abl. plur. fém. participe raptabus, Cn. Gell. d. Char. 54, 14. [st1]1 [-] entraîner avec soi, emporter (précipitamment, violemment). - quo rapitis me? Plaut. Men. 999: où m'entraînez-vous? - cogitatione rapiuntur a domo, Cic. Rep. 2, 7: l'imagination les emporte loin de leur foyer. - rapere de complexu parentum ad mortem, Cic. Verr. 5, 138: traîner qqn à la mort en l'arrachant aux bras de ses parents. - rapit totam aciem in Teucros, Virg. En 10, 308: il entraîne toute son armée contre les Troyens. - i pedes quo te rapiunt, Hor. O. 3, 11, 49: va où t'emportent tes pieds. - se ad caedem rapere, Cic. Phil. 13, 18: se précipiter au massacre. - au fig. ipsae res verba rapiunt, Cic. Fin. 3, 19: les idées mêmes entraînent les mots. - opinionibus vulgi rapimur in errorem, Cic. Leg. 2, 43: les opinions de la foule nous emportent dans l'erreur. - in invidiam aliquem rapere, Cic. Agr. 3, 7: entraîner qqn dans le discrédit. - commoda aliorum ad se rapere, Cic. Of. 3, 22: tirer à soi ce qu'autrui possède d'avantageux. - rapinarum cupiditas te rapiebat, Cic. Pis. 57: le désir des rapines t'entraînait. - ad divinarum rerum cognitionem rapi, Cic. Div. 1, 111: être emporté vers l'étude des choses divines. - ad opes augendas generis humani rapi, Cic. Rep. 1, 3: être entraîné par l'ambition d'accroître les ressources humaines. - raptus in jus ad regem (est), Liv. 1, 26: il fut traduit en justice devant le roi. - ocius hinc te ni rapis... Hor. S. 2, 7, 118: si tu ne fuis pas plus vite d'ici... [st1]2 [-] enlever de force ou par surprise, ravir, soustraire, voler, piller; s'emparer vivement. - Cic. Phil. 2, 62; Rep. 4, 3. - Sabinas virgines rapi jussit, Cic. Rep. 2, 12: il fit enlever les jeunes Sabines. - raptus a dis Ganymedes, Cic. Tusc. 1, 65: Ganymède enlevé par les dieux. - agunt, rapiunt, Cic. Rep. 3, 45: on emmène, on enlève (on vole, on pille); cf. ago et fero. - castra urbesque primo impetu rapere, Liv. 6, 23, 5: emporter les camps et les villes au premier assaut. - cf. Liv. 3, 23, 3. - au fig. oscula rapere, Hor. O. 2, 12, 28: ravir des baisers. - illicitas voluptates rapere, Tac. H. 3, 41: voler des plaisirs criminels. - dominationem rapere, Tac. An. 4, 1: s'emparer de la domination. - spem acrius in dies rapere, (= corripere), Tac. H. 1, 13: s'attacher chaque jour plus vivement à un espoir. - rapere bipennem dextrā, Virg.: saisir de la main droite une hache à double tranchant. [st1]3 [-] emporter brusquement, enlever (par une mort subite), ravir, emporter. - Hor. O. 2, 13, 20, etc. ; Virg. En. 6, 428, etc. [st1]4 [-] se saisir vivement de, prendre rapidement. - arma rapiat juventus, Virg. En. 7, 340: que la jeunesse guerrière prenne vivement les armes. - cf. Virg. En. 8, 220 ; 11, 651. - poét. sulphura rapiunt flammas, Ov M. 3, 374: le soufre prend feu rapidement. - rapere nigrum colorem, Ov. M. 7, 289: prendre rapidement une teinte noire. - au fig. oculis lumen rape, Enn. d. Cic. de Or. 3, 162: saisis de tes yeux la lumière. - occasionem rapere, Hor. Epo. 13, 3: se saisir de l'occasion. - limis rapere, Hor. R. S. 2: voir vivement du coin de l'oeil. - raptae prope inter arma nuptiae, Liv. 30, 14, 2: mariage célébré brusquement presque au milieu des armes. - gressus, cursus rapere, Luc 3, 116; 5, 403: précipiter ses pas, sa course.* * *răpĭo, ĕre, răpŭi, raptum - tr. - - futur ant. rapsit, Cic. Leg. 2, 22 --- dat.-abl. plur. fém. participe raptabus, Cn. Gell. d. Char. 54, 14. [st1]1 [-] entraîner avec soi, emporter (précipitamment, violemment). - quo rapitis me? Plaut. Men. 999: où m'entraînez-vous? - cogitatione rapiuntur a domo, Cic. Rep. 2, 7: l'imagination les emporte loin de leur foyer. - rapere de complexu parentum ad mortem, Cic. Verr. 5, 138: traîner qqn à la mort en l'arrachant aux bras de ses parents. - rapit totam aciem in Teucros, Virg. En 10, 308: il entraîne toute son armée contre les Troyens. - i pedes quo te rapiunt, Hor. O. 3, 11, 49: va où t'emportent tes pieds. - se ad caedem rapere, Cic. Phil. 13, 18: se précipiter au massacre. - au fig. ipsae res verba rapiunt, Cic. Fin. 3, 19: les idées mêmes entraînent les mots. - opinionibus vulgi rapimur in errorem, Cic. Leg. 2, 43: les opinions de la foule nous emportent dans l'erreur. - in invidiam aliquem rapere, Cic. Agr. 3, 7: entraîner qqn dans le discrédit. - commoda aliorum ad se rapere, Cic. Of. 3, 22: tirer à soi ce qu'autrui possède d'avantageux. - rapinarum cupiditas te rapiebat, Cic. Pis. 57: le désir des rapines t'entraînait. - ad divinarum rerum cognitionem rapi, Cic. Div. 1, 111: être emporté vers l'étude des choses divines. - ad opes augendas generis humani rapi, Cic. Rep. 1, 3: être entraîné par l'ambition d'accroître les ressources humaines. - raptus in jus ad regem (est), Liv. 1, 26: il fut traduit en justice devant le roi. - ocius hinc te ni rapis... Hor. S. 2, 7, 118: si tu ne fuis pas plus vite d'ici... [st1]2 [-] enlever de force ou par surprise, ravir, soustraire, voler, piller; s'emparer vivement. - Cic. Phil. 2, 62; Rep. 4, 3. - Sabinas virgines rapi jussit, Cic. Rep. 2, 12: il fit enlever les jeunes Sabines. - raptus a dis Ganymedes, Cic. Tusc. 1, 65: Ganymède enlevé par les dieux. - agunt, rapiunt, Cic. Rep. 3, 45: on emmène, on enlève (on vole, on pille); cf. ago et fero. - castra urbesque primo impetu rapere, Liv. 6, 23, 5: emporter les camps et les villes au premier assaut. - cf. Liv. 3, 23, 3. - au fig. oscula rapere, Hor. O. 2, 12, 28: ravir des baisers. - illicitas voluptates rapere, Tac. H. 3, 41: voler des plaisirs criminels. - dominationem rapere, Tac. An. 4, 1: s'emparer de la domination. - spem acrius in dies rapere, (= corripere), Tac. H. 1, 13: s'attacher chaque jour plus vivement à un espoir. - rapere bipennem dextrā, Virg.: saisir de la main droite une hache à double tranchant. [st1]3 [-] emporter brusquement, enlever (par une mort subite), ravir, emporter. - Hor. O. 2, 13, 20, etc. ; Virg. En. 6, 428, etc. [st1]4 [-] se saisir vivement de, prendre rapidement. - arma rapiat juventus, Virg. En. 7, 340: que la jeunesse guerrière prenne vivement les armes. - cf. Virg. En. 8, 220 ; 11, 651. - poét. sulphura rapiunt flammas, Ov M. 3, 374: le soufre prend feu rapidement. - rapere nigrum colorem, Ov. M. 7, 289: prendre rapidement une teinte noire. - au fig. oculis lumen rape, Enn. d. Cic. de Or. 3, 162: saisis de tes yeux la lumière. - occasionem rapere, Hor. Epo. 13, 3: se saisir de l'occasion. - limis rapere, Hor. R. S. 2: voir vivement du coin de l'oeil. - raptae prope inter arma nuptiae, Liv. 30, 14, 2: mariage célébré brusquement presque au milieu des armes. - gressus, cursus rapere, Luc 3, 116; 5, 403: précipiter ses pas, sa course.* * *Rapio, rapis, rapui, raptum, rapere. Terent. Ravir, Prendre, ou emmener par force et violence.\Campum rapit acrior sonipes. Stat. Le cheval entre vivement en la campaigne.\In crucem rapere. Cic. Mener au gibet.\Aliquem ad suam disciplinam rapere. Cic. Attirer.\In errorem rapi. Cic. Estre tiré en erreur, et estre abusé.\In fomite flammam rapere. Virgil. Prendre hastivement.\Aliquem in fraudem rapere. Cic. Luy faire faire quelque chose, dont il luy meschet apres.\Fugam rapere. Valer. Flac. Prendre la fuite, S'enfuir hastivement.\Aliquem in inuidiam rapere. Cic. Mettre en la male grace et haine.\Limis rapere. Subaudi, oculis. Horat. Lire quelque chose hastivement du coing de l'oeil, ou de travers, et comme à la desrobbee.\De luce rapi. Stat. Estre emporté et ravi de ce monde, Mourir.\Nauem aliquam ad Italiam rapere. Cicero. Ramener à haste en Italie.\Ocellos alicuius rapere. Ouid. Attraire.\Oculis in fraudem rapi. Cic. Quand noz yeulx nous font faire beaucoup de maulx.\In peiorem partem rapere. Terent. Prendre quelque chose en mauvaise partie, La despriser et blasmer.\Rapere ad poenam. Cic. Le vouloir mettre à mort.\Rapere aliquem ad Praetorem. Plaut. Le mener par force devant le juge.\Alicunde se rapere ocyus. Horat. S'en aller de quelque lieu à grand haste.\Rapere ad se. Cic. Attirer à soy.\Sublimem hunc intro rape. Terent. Trousse le moy là dedens.\Virginem rapere. Plin. Ravir, Prendre par force, Forcer. -
8 abripio
ab-ripio, ripuī, reptum, ere (ab u. rapio), fortraffen, I) fortraffen, fortreißen = von hinnen führen, fortführen, a) eig.: tres naves (v. Sturm), Verg.: beluam, verschlingen (v. Meere), Curt.: coniugem, in weite Ferne führen, Ov.: alqm procul a terra (im Bilde), Cic.: tempestate abripi, Quint. u. (im Bilde) Cic.: abripi vi fluminis, Caes.: abripi vi tempestatis ex Indicis aequoribus, Mela: abripi tempestatibus in Germaniam, Plin.: abripi tempestate ab Africa ad insulam Aegimurum, verschlagen werden, Liv.: abreptus pulchro caedum amore, Sil.: m. Dat., pecora litori abrepta, Plin. ep. 8, 20, 8: v. abstr. Subjj., cum dispersos pavor fugientium abriperet (mit sich fortriß), Tac. – dah. se abr., sich aus dem Staube machen, das Weite suchen, repente sese subito, Plaut.: se foras, Plaut.: sublatis signis se abr., Liv.: domum se abr., Suet. – b) übtr.: alqm a similitudine patris, von der Ä. mit dem V. weit entfernen, Cic. Verr. 5, 30: Romulum si natura ad humanum exitum abripuit, zu einem m. Ende hinausführte, ein m. Ende finden ließ, Cic. de rep. 1, 25: quos leves ob causas damnationis incursus abripuit, die V. rasch ereilte, Val. Max. 8, 1. damn. 5. – II) gewaltsam fortraffen, A) abbeißend usw. = abreißen, nasum mordicus, abbeißen, Plaut. Men. 195: articulos morsu, Phaedr. 6, 28, 5: nodum (v. einem Hunde), Pers. 5, 159. – B) wegnehmend od. wegführend fortreißen, 1) wegnehmend = wegreißen, entreißen, wegnehmen, abnehmen, rauben, corpus, Verg.: quaedam signa (Feldzeichen), Tac.: equos armaquae, Tac.: non dona (Weihgeschenke) tantum, sed simulacra numinum, Tac.: quae regi portarentur, abripiebat, Nep.: quod ille unciatim vix de demenso suo compersit miser, id illa universum abripiet, Ter.: übtr., quā sacer abripitur caeco descensus hiatu, unterbrochen wird, Prop. 4, 8, 5: abrepto amore, der L. beraubt, Prop.1, 13, 2. – 2) wegführend = fortreißen, fortschleppen, a) übh.: alqm intro, Ter.: alqm intro inter manus, Plaut.: alqm inde, Cic.: Cappadocem de grege venalium, Cic.: m. Dat., Antonium simulacro Divi Iuli, Suet. Aug. 17, 5. – b) zur Haft, zur Strafe usw. fortschleppen, alqm, Cic. u.a.: alqm a tribunali, Cic.: alqm de convivio in vincula, Cic: alqm hinc in cruciatum, Ter.: alqm ad quaestionem, Cic.: indemnatum et intestatum abripi, Plaut. Vgl. Garatoni zu Cic. Mil. 22, 69. p. 245 ed. Orell. – c) entführend, raubend fortschleppen, wegführen, entführen, rauben, eam (novam nuptam), Plaut.: familias, Cic.: omnes eius gentis cives, Nep.: coniugem (die Geliebte), Prop.: coniuges ad libita Caesarum, Tac.: Cererem, Cic.: parvolam hinc, Ter.: ex eo loco virginem, Cic.: parvolam (puellam) e Sunio, ex Attica hinc, Ter.: filios e complexu parentum, Cic.: virginem a complexu patris, Liv.: liberos eorum obsidum nomine in servitutem, Auct. b. Afr.
-
9 abripio
ab-ripio, ripuī, reptum, ere (ab u. rapio), fortraffen, I) fortraffen, fortreißen = von hinnen führen, fortführen, a) eig.: tres naves (v. Sturm), Verg.: beluam, verschlingen (v. Meere), Curt.: coniugem, in weite Ferne führen, Ov.: alqm procul a terra (im Bilde), Cic.: tempestate abripi, Quint. u. (im Bilde) Cic.: abripi vi fluminis, Caes.: abripi vi tempestatis ex Indicis aequoribus, Mela: abripi tempestatibus in Germaniam, Plin.: abripi tempestate ab Africa ad insulam Aegimurum, verschlagen werden, Liv.: abreptus pulchro caedum amore, Sil.: m. Dat., pecora litori abrepta, Plin. ep. 8, 20, 8: v. abstr. Subjj., cum dispersos pavor fugientium abriperet (mit sich fortriß), Tac. – dah. se abr., sich aus dem Staube machen, das Weite suchen, repente sese subito, Plaut.: se foras, Plaut.: sublatis signis se abr., Liv.: domum se abr., Suet. – b) übtr.: alqm a similitudine patris, von der Ä. mit dem V. weit entfernen, Cic. Verr. 5, 30: Romulum si natura ad humanum exitum abripuit, zu einem m. Ende hinausführte, ein m. Ende finden ließ, Cic. de rep. 1, 25: quos leves ob causas damnationis incursus abripuit, die V. rasch ereilte, Val. Max. 8, 1. damn. 5. – II) gewaltsam fortraffen, A) abbeißend usw. = abreißen, nasum mordicus, abbeißen, Plaut. Men. 195: articulos morsu, Phaedr. 6, 28, 5: nodum (v. einem Hunde), Pers. 5, 159. – B) weg-————nehmend od. wegführend fortreißen, 1) wegnehmend = wegreißen, entreißen, wegnehmen, abnehmen, rauben, corpus, Verg.: quaedam signa (Feldzeichen), Tac.: equos armaquae, Tac.: non dona (Weihgeschenke) tantum, sed simulacra numinum, Tac.: quae regi portarentur, abripiebat, Nep.: quod ille unciatim vix de demenso suo compersit miser, id illa universum abripiet, Ter.: übtr., quā sacer abripitur caeco descensus hiatu, unterbrochen wird, Prop. 4, 8, 5: abrepto amore, der L. beraubt, Prop.1, 13, 2. – 2) wegführend = fortreißen, fortschleppen, a) übh.: alqm intro, Ter.: alqm intro inter manus, Plaut.: alqm inde, Cic.: Cappadocem de grege venalium, Cic.: m. Dat., Antonium simulacro Divi Iuli, Suet. Aug. 17, 5. – b) zur Haft, zur Strafe usw. fortschleppen, alqm, Cic. u.a.: alqm a tribunali, Cic.: alqm de convivio in vincula, Cic: alqm hinc in cruciatum, Ter.: alqm ad quaestionem, Cic.: indemnatum et intestatum abripi, Plaut. Vgl. Garatoni zu Cic. Mil. 22, 69. p. 245 ed. Orell. – c) entführend, raubend fortschleppen, wegführen, entführen, rauben, eam (novam nuptam), Plaut.: familias, Cic.: omnes eius gentis cives, Nep.: coniugem (die Geliebte), Prop.: coniuges ad libita Caesarum, Tac.: Cererem, Cic.: parvolam hinc, Ter.: ex eo loco virginem, Cic.: parvolam (puellam) e Sunio, ex Attica hinc, Ter.: filios e complexu parentum, Cic.: virginem a complexu patris, Liv.: li-————beros eorum obsidum nomine in servitutem, Auct. b. Afr. -
10 abripio
ab-ripio, ripuī, reptum, ere [ rapio ]1)а) (поспешно) уносить, утаскивать, тащить ( aliquem in vincula C); насильно уводить ( aliquem in servitutem bAfr); вырывать, исторгать (е complexu parentum L); отрывать, отторгать ( partem ab āliqua re C)a. aliquid mordicus Pl или morsu Ph — откусить что-лб) влечь, увлекать ( aliquem ad aliquid C); уносить, сносить (abripi tempestate C, Q, L и vi fluminis Cs)se a. — вырываться, устремляться, бросаться (se a. foras Pl, se a. domum Su); охватывать ( pavor aliquem abripit T); брать с бою, захватывать ( equos armaque T)2) грабить, похищать ( simulacra numinum T); умыкать, похищать (virginem, conjugem Cs, C etc.)a. a similitudine alicujus C — лишать сходства с кем-л. -
11 divello
dī-vello, vellī, vulsum (volsum), ere, I) auseinander reißen, zerreißen, A) eig., Verg. u. Gell.: vulnus, den Verband der Wunde aufreißen, Auct. b. Afr. – B) übtr.: 1) zertrennen, zerstückeln, res copulatas, Cic.: commoda civium, Cic.: effigiem, Suet. – distineor et divellor dolore, schmerzlich ist mir die Geteiltheit meiner Gefühle und die Zerrissenheit meines Gemütes, Cic. Planc. 79. – 2) zertrennen, aufheben, amicitiam, Sen.: affinitatem, Cic.: somnos, unterbrechen, stören, Hor. – II) wegreißen, abreißen, gewaltsam trennen von usw., A) eig.: liberos a complexu parentum, Cic.: membra ab alqo, Cic.: se ab hoste (v. Schiffen), Liv.: divelli a suis, Cic. fr.: div. ramum suo trunco, Ov.: solido annosam pinum, Ov.: nec Dalamis novo divelletur adultero, Hor. carm. 1, 36, 19. – B) übtr., divelli, sich nur mit Gewalt losreißen, ab otio, a voluptate, Cic. – / Pers. auch dīvulsī, wovon divulsit, Sen. Phaedr. 1173: divulsēre, Ov. met. 11, 38.
-
12 rapio
rapio, rapuī, raptum, ere (vgl. ἁρπ-άζω, altind. rápaḥ, das Gebrechen, ahd. refsen, züchtigen, strafen), raffen, I) im allg.: A) eig.: a) (poet.) etwas an sich raffen, anraffen, erraffen, aufraffen, entraffen, wegraffen = haftig od. eilig ergreifen, -an sich nehmen, arma (manu), Verg.: bipennem dextrā, Verg.: so rapta hasta, raptum telum, Verg. – flammam in fomite, schnell auf dem Zunder auffangen, Verg.: ex taberna proxima cultrum, Liv. epit.: galeam tectis, aus dem Hause reißen (= rasch aus dem H. holen), Verg.: membra toris, die Gl., d.i. sich vom Lager aufraffen (= sich hastig erheben), Val. Flacc.; vgl. Medea rapta toris, nachdem sie sich aufgerafft vom L., Val. Flacc. – v. lebl. Subjj., r. nigrum colorem, rasch annehmen (v. Haar), Ov.: vim monstri, die Wunderkraft rasch einsaugen (v. Zweigen), Ov. – absol., rapiuntque ruuntque, sie raffen auf, -zusammen (die Taue usw.), Verg. Aen. 4, 581. – b) weg-, fortraffen, -reißen, hastig-, eilig wegnehmen, scalas (die Schiffsleitern), Auct. b. Alex.: corpus consulis, Liv. – ab aede funale, Ov.: repagula de poste, Ov. – c) fortraffen, -reißen = rasch-, eilig von dannen führen, fortführen, -entführen, zu- od. herbeiführen, rapi a domo longius, Cic.: alqm hinc, rasch entrücken (v. einer Gottheit), Liv.: u. so Aenean nube cavā, Verg.: imperatorem, Tac. (vgl. Heräus Tac. hist. 1, 27, 13). – v. Anführern, ex subsidiariis manipulos aliquot in primam aciem secum rapit, Liv.: totam aciem in Teucros, Verg.: legiones in Cattos, Tac.: per hoc omne spatium cum legiones duceres (tanta velocitas erat) raperes, fortrissest, Plin. pan.: agmen campo (übers G.), Verg.: Tumo mille populos, Verg. – per aequora navem, Verg.: rapit ungula currus, Hor.: quattuor viginti et milia rapimur raedis, durchfliegen, Hor. – commeatum in litore expositum in naves, eilig auf die Sch. schaffen, Liv.: variis obsita frondibus sub divum, ans Licht des Tages ziehen, Hor. – venandi studium homines per nives ac pruinas rapit (treibt), Liv. – refl., se r. hinc ocius, sich entraffen = forteilen, Hor.: r. se praecipiti fugā ad etc., fortstürzen, Vell.: inde se ad urbem, id est ad caedem optimi cuiusque, Cic. – d) prägn.: α) rasch-, schnell-, wie im Fluge erobern, castra urbesque primo impetu, Liv.: Bithyniam, Flor.: raptis a Caesare cunctis (sc. urbibus), Lucan. – β) in reißen- dem Laufe durcheilen, -durchirren, hastig durchrennen, densa ferarum tecta, silvas, Verg.: campum, Stat. – γ) rasch-, in rascher Bewegung machen, -beschreiben, immensos orbes per humum, v. der Schlange, Verg.
B) übtr.: a) erraffen = hastig ergreifen, sic tamen, ut limis rapias, quid etc., daß du hineinschielend rasch wegbekommst, was usw., Hor. sat. 2, 5, 53. – bes. = in Hast-, in Eile genießen, -benutzen, einer Sache nachjagen (s. Heräus Tac. hist. 1, 13, 18), Venerem, Verg.: Venerem incertam more ferarum, Hor.: illicitas voluptates, Tac.: occasionem de die, Hor.: occasionem in aliquanto viliore animali expiandae religionis, mit Freuden ergreifen, Val. Max.: occasionem turpitudinis ex verbis, Quint.: spem adoptionis statim conceptam acrius in dies, Tac. – b) etw. rasch-, schleunig vollführen, -vollziehen, beschleunigen, gressus, rasch zuschreiten, Lucan.; vgl. inde rapit cursus, enteilt, Lucan.: viam, Ov., iter, Sil., iter in proelia, Lucan.: transitum, Frontin.: nuptias, Liv.: auxilia, rasch zu Hilfsmitteln greifen, Cels.
II) mit dem Nbbgr. des Gewaltsamen, fortraffen, entraffen, A) eig.: a) entreißen, fortreißen, wegreißen, rapere pilam, Cic.: harpastum manu pulverulentā, Mārt.: aures, nares, abreißen, Verg.: oscula, Hor.: lanceam ex manibus alcis, Curt.: ossa ab ore canis, Hor.: frondes altā arbore, fortstöben, heranstöben (v. Winde), Ov.: stirpes, ausreißen (v. Flusse), Hor. – b) mit Gewalt fortführen, fortreißen, fortschleppen, fortschleifen, alqm ex lustris, Plaut.: hostes vivos ex acie, Plaut.: ducite istum; si non sequitur, rapite sublimem foras, Plaut.: u. so r. alqm domum, Plaut.: raptus Hector equis, geschleist, Ov. – m. lebl. Objj., v. lebl. Subjj., alveus prono amni in praeceps rapit lembum, Verg. georg. 1, 203. – u. so bes. jmd. vor Gericht, vor den Richter usw., ins Gefängnis, zur Strafe schleppen, schleifen, rapi te obtorto collo mavis, an trahi? Plaut.: alqm in ius, Plaut., in ius ad regem, Liv.: ad consulem, Liv.: in carcerem, Suet.: e carcere ad palum et ad necem, Cic.: alqm de complexu parentum suorum ad mortem cruciatumque, Cic.: ad poenam, Cic.: ad supplicium ob facinus, Cic.: ad carnificem, Plaut. – u. jmd. aus seiner Heimat-, in die weite Ferne-, in fremde Länder fortreißen, Prop., Ov. u. Stat.; vgl. Lachm. Prop. 5, 3, 49. – c) als Beute, als Raub an sich reißen, fortreißen, fortschleppen, rauben, entführen, quantum r. potuisset, Cic.: cenam, Hor.: absol., rapere et clepere discunt, Cic.: rapere omnes, trahere, Sall.: spes rapiendi, Cic. – leb. Wesen, virgines, Cic. u.a.: uxores fide publicā, Iustin.: filiam eius (Cereris) ex eo loco, Lact.: virgines ad stuprum, Liv. (Vgl. quis te rapuit? hat dich verführt? Quint.): armenta stabulis, Ov.: rapta uxor, der Raub seiner Gattin (= der Umstand, daß seine G. geraubt war), Tac. – subst., α) rapta, ae, f., die Geraubte, Entführte, Ov. art. am. 1, 680; her. 5, 97; 13, 57; 16, 339; 17, 22; fast. 4, 607: ex raptabus, Cn. Gell. b. Charis. 54, 14 (vgl. unten /). – β) raptum, ī, n., das Geraubte, der Raub, rapto vivere, Sall. fr., Liv., Verg. u.a. (vgl. Fabri Liv. 22, 39, 13); u. ex rapto vivere, Ov.: rapto gaudere, Liv.: rapto uti, Vell.: rapto potiri, Verg.: pastoribus rapta dividere, das G. unter die H. verteilen, Liv. – d) = diripere, plündern, Armeniam, Tac.: poet., rapiunt incensa feruntque Pergama (in Profa agunt feruntque, griech. ἄγουσι καὶ φέρουσι), Verg. – e) prägn., plötzlich u. vor der Zeit aus dem Leben hinraffen, v. Tode, v. Krankheiten u. dgl. (s. Bünem. Lact. 3, 17, 8), improvisa leti vis rapuit gentes, Hor.: urina fulva saepe hominem rapit, Cels.: eiusmodi casu rapi potest, Gels.: alios infantes (als K.) rapi, Lact.: immaturā morte indignissime raptum esse, Plin. ep.: quinquagesimo uno raptus anno, Plin. – absol., labor rapit, Verg.: laterum dolores quam celerrime rapiunt, Cels.
B) übtr.: a) an sich reißen, commoda ad se, Cic.: opes ad se, Liv.: victoriae gloriam in se, Liv.: inter se rei publicae statum, an sich reißen und unter sich teilen, Cic.: u. so inter se partes regni, Liv. – b) wegreißen, entreißen, almum quae rapit hora diem, Hor.: heu, tua nobis paene simul tecum solacia rapta, Menalca? Verg. ecl. 18. – c) mit sich fortreißen, fortziehen, jmd. gewaltsam, gegen seinen Willen irgendwohin ziehen, verleiten, versetzen, quamvis multa cuiusquemodi rapiat (quasi torrens oratio), Cic.: ipsae res verba rapiunt, Cic. – auditorem in medias res, Hor.: alqm in adversum, ins Verderben reißen, Verg.: alqm in deteriorem viam, auf schl. W. werfen, Plaut.: comoediam in peiorem partem, herunterziehen, verdächtigen, Ter.; vgl. consilium alcis in contrariam partem, zum Gegenteil auslegen, Pollio in Cic. ep.: animum in partes varias, Verg. – r. alqm in invidiam, rapi in invidiam, jmd., sich dem H. preisgeben, Cic.: opinionibus vulgi rapi in errorem, sich zum J. verleiten lassen, Cic. – d) leidenschaftlich fortreißen, hinreißen, unaufhaltsam-, mächtig hinziehen, im üblen Sinne., iudicem (v. Redner), Quint.; u. so rapi (Ggstz. sequi), Quint. – ὁρμή, quae hominem huc illuc rapit, Cic.: animus cupidine caecus ad inceptum scelus rapiebat, Sall.: ea (cupiditas) ad oppugnandam Capuam rapit, Liv. – im guten Sinne, totos ad se convertit et rapit, Cic.: qui in se rapit atque convertit omnium oculos hominum, Flor. Verg. orat. an poët.: utraque forma rapit, Prop.: si tantus amor scribendi te rapit, Hor.: ad divinarum rerum cognitionem curā omni studioque rapi, Cic. – e) gleichsam als Beute an sich reißen, rauben, sich bemächtigen, Hippodameam raptis nactus est nuptiis, durch Eheraub, Enn. tr. fr.: dominationem, Tac. – f) sich beim Kaufe um eine Ware reißen, exemplaria librorum certatim, Hieron. epist. 57, 2: librum totā certatim urbe, Sulp. Sev. dial. 1, 23, 4. – / Archaist. Fut. exact. rapsit, Cic. de legg. 2, 22 (in einer Gesetzesformel). – Abl. Partic. Perf. fem. raptabus, Cn. Gell. b. Charis. 54, 14.
-
13 entführen
entführen, abducere (z.B. uxorem marito od. a marito). – avehere (zu Wagen od. zu Schiffe, z.B. Medeam). – mit Gewalt e., vi abducere (z.B. virginem ab alqo); rapere. abripere (fortreißen, z.B. virgines rap.: u. abr. filios e complexu parentum): heimlich u. gleichsam diebischerweise e., furto subducere. – Entführer, gewaltsa mer, raptor. – Entführung, gewaltsame, raptio. raptus (z.B. eines Mädchens).
-
14 divello
dī-vello, vellī, vulsum (volsum), ere, I) auseinander reißen, zerreißen, A) eig., Verg. u. Gell.: vulnus, den Verband der Wunde aufreißen, Auct. b. Afr. – B) übtr.: 1) zertrennen, zerstückeln, res copulatas, Cic.: commoda civium, Cic.: effigiem, Suet. – distineor et divellor dolore, schmerzlich ist mir die Geteiltheit meiner Gefühle und die Zerrissenheit meines Gemütes, Cic. Planc. 79. – 2) zertrennen, aufheben, amicitiam, Sen.: affinitatem, Cic.: somnos, unterbrechen, stören, Hor. – II) wegreißen, abreißen, gewaltsam trennen von usw., A) eig.: liberos a complexu parentum, Cic.: membra ab alqo, Cic.: se ab hoste (v. Schiffen), Liv.: divelli a suis, Cic. fr.: div. ramum suo trunco, Ov.: solido annosam pinum, Ov.: nec Dalamis novo divelletur adultero, Hor. carm. 1, 36, 19. – B) übtr., divelli, sich nur mit Gewalt losreißen, ab otio, a voluptate, Cic. – ⇒ Pers. auch dīvulsī, wovon divulsit, Sen. Phaedr. 1173: divulsēre, Ov. met. 11, 38. -
15 rapio
rapio, rapuī, raptum, ere (vgl. ἁρπ-άζω, altind. rápaḥ, das Gebrechen, ahd. refsen, züchtigen, strafen), raffen, I) im allg.: A) eig.: a) (poet.) etwas an sich raffen, anraffen, erraffen, aufraffen, entraffen, wegraffen = haftig od. eilig ergreifen, -an sich nehmen, arma (manu), Verg.: bipennem dextrā, Verg.: so rapta hasta, raptum telum, Verg. – flammam in fomite, schnell auf dem Zunder auffangen, Verg.: ex taberna proxima cultrum, Liv. epit.: galeam tectis, aus dem Hause reißen (= rasch aus dem H. holen), Verg.: membra toris, die Gl., d.i. sich vom Lager aufraffen (= sich hastig erheben), Val. Flacc.; vgl. Medea rapta toris, nachdem sie sich aufgerafft vom L., Val. Flacc. – v. lebl. Subjj., r. nigrum colorem, rasch annehmen (v. Haar), Ov.: vim monstri, die Wunderkraft rasch einsaugen (v. Zweigen), Ov. – absol., rapiuntque ruuntque, sie raffen auf, -zusammen (die Taue usw.), Verg. Aen. 4, 581. – b) weg-, fortraffen, -reißen, hastig-, eilig wegnehmen, scalas (die Schiffsleitern), Auct. b. Alex.: corpus consulis, Liv. – ab aede funale, Ov.: repagula de poste, Ov. – c) fortraffen, -reißen = rasch-, eilig von dannen führen, fortführen, -entführen, zu- od. herbeiführen, rapi a domo longius, Cic.: alqm hinc, rasch entrücken (v. einer Gottheit), Liv.: u. so Aenean nube cavā, Verg.: imperatorem, Tac. (vgl. Heräus————Tac. hist. 1, 27, 13). – v. Anführern, ex subsidiariis manipulos aliquot in primam aciem secum rapit, Liv.: totam aciem in Teucros, Verg.: legiones in Cattos, Tac.: per hoc omne spatium cum legiones duceres (tanta velocitas erat) raperes, fortrissest, Plin. pan.: agmen campo (übers G.), Verg.: Tumo mille populos, Verg. – per aequora navem, Verg.: rapit ungula currus, Hor.: quattuor viginti et milia rapimur raedis, durchfliegen, Hor. – commeatum in litore expositum in naves, eilig auf die Sch. schaffen, Liv.: variis obsita frondibus sub divum, ans Licht des Tages ziehen, Hor. – venandi studium homines per nives ac pruinas rapit (treibt), Liv. – refl., se r. hinc ocius, sich entraffen = forteilen, Hor.: r. se praecipiti fugā ad etc., fortstürzen, Vell.: inde se ad urbem, id est ad caedem optimi cuiusque, Cic. – d) prägn.: α) rasch-, schnell-, wie im Fluge erobern, castra urbesque primo impetu, Liv.: Bithyniam, Flor.: raptis a Caesare cunctis (sc. urbibus), Lucan. – β) in reißen- dem Laufe durcheilen, -durchirren, hastig durchrennen, densa ferarum tecta, silvas, Verg.: campum, Stat. – γ) rasch-, in rascher Bewegung machen, -beschreiben, immensos orbes per humum, v. der Schlange, Verg.B) übtr.: a) erraffen = hastig ergreifen, sic tamen, ut limis rapias, quid etc., daß du hineinschielend rasch wegbekommst, was usw., Hor. sat. 2, 5, 53. –————bes. = in Hast-, in Eile genießen, -benutzen, einer Sache nachjagen (s. Heräus Tac. hist. 1, 13, 18), Venerem, Verg.: Venerem incertam more ferarum, Hor.: illicitas voluptates, Tac.: occasionem de die, Hor.: occasionem in aliquanto viliore animali expiandae religionis, mit Freuden ergreifen, Val. Max.: occasionem turpitudinis ex verbis, Quint.: spem adoptionis statim conceptam acrius in dies, Tac. – b) etw. rasch-, schleunig vollführen, -vollziehen, beschleunigen, gressus, rasch zuschreiten, Lucan.; vgl. inde rapit cursus, enteilt, Lucan.: viam, Ov., iter, Sil., iter in proelia, Lucan.: transitum, Frontin.: nuptias, Liv.: auxilia, rasch zu Hilfsmitteln greifen, Cels.II) mit dem Nbbgr. des Gewaltsamen, fortraffen, entraffen, A) eig.: a) entreißen, fortreißen, wegreißen, rapere pilam, Cic.: harpastum manu pulverulentā, Mārt.: aures, nares, abreißen, Verg.: oscula, Hor.: lanceam ex manibus alcis, Curt.: ossa ab ore canis, Hor.: frondes altā arbore, fortstöben, heranstöben (v. Winde), Ov.: stirpes, ausreißen (v. Flusse), Hor. – b) mit Gewalt fortführen, fortreißen, fortschleppen, fortschleifen, alqm ex lustris, Plaut.: hostes vivos ex acie, Plaut.: ducite istum; si non sequitur, rapite sublimem foras, Plaut.: u. so r. alqm domum, Plaut.: raptus Hector equis, geschleist, Ov. – m. lebl. Objj., v. lebl. Subjj., alveus prono amni in praeceps rapit lembum, Verg. georg. 1, 203. – u. so bes. jmd. vor Ge-————richt, vor den Richter usw., ins Gefängnis, zur Strafe schleppen, schleifen, rapi te obtorto collo mavis, an trahi? Plaut.: alqm in ius, Plaut., in ius ad regem, Liv.: ad consulem, Liv.: in carcerem, Suet.: e carcere ad palum et ad necem, Cic.: alqm de complexu parentum suorum ad mortem cruciatumque, Cic.: ad poenam, Cic.: ad supplicium ob facinus, Cic.: ad carnificem, Plaut. – u. jmd. aus seiner Heimat-, in die weite Ferne-, in fremde Länder fortreißen, Prop., Ov. u. Stat.; vgl. Lachm. Prop. 5, 3, 49. – c) als Beute, als Raub an sich reißen, fortreißen, fortschleppen, rauben, entführen, quantum r. potuisset, Cic.: cenam, Hor.: absol., rapere et clepere discunt, Cic.: rapere omnes, trahere, Sall.: spes rapiendi, Cic. – leb. Wesen, virgines, Cic. u.a.: uxores fide publicā, Iustin.: filiam eius (Cereris) ex eo loco, Lact.: virgines ad stuprum, Liv. (Vgl. quis te rapuit? hat dich verführt? Quint.): armenta stabulis, Ov.: rapta uxor, der Raub seiner Gattin (= der Umstand, daß seine G. geraubt war), Tac. – subst., α) rapta, ae, f., die Geraubte, Entführte, Ov. art. am. 1, 680; her. 5, 97; 13, 57; 16, 339; 17, 22; fast. 4, 607: ex raptabus, Cn. Gell. b. Charis. 54, 14 (vgl. unten ⇒). – β) raptum, ī, n., das Geraubte, der Raub, rapto vivere, Sall. fr., Liv., Verg. u.a. (vgl. Fabri Liv. 22, 39, 13); u. ex rapto vivere, Ov.: rapto gaudere, Liv.: rapto uti, Vell.: rapto potiri, Verg.: pastoribus rapta dividere, das G.————unter die H. verteilen, Liv. – d) = diripere, plündern, Armeniam, Tac.: poet., rapiunt incensa feruntque Pergama (in Profa agunt feruntque, griech. ἄγουσι καὶ φέρουσι), Verg. – e) prägn., plötzlich u. vor der Zeit aus dem Leben hinraffen, v. Tode, v. Krankheiten u. dgl. (s. Bünem. Lact. 3, 17, 8), improvisa leti vis rapuit gentes, Hor.: urina fulva saepe hominem rapit, Cels.: eiusmodi casu rapi potest, Gels.: alios infantes (als K.) rapi, Lact.: immaturā morte indignissime raptum esse, Plin. ep.: quinquagesimo uno raptus anno, Plin. – absol., labor rapit, Verg.: laterum dolores quam celerrime rapiunt, Cels.B) übtr.: a) an sich reißen, commoda ad se, Cic.: opes ad se, Liv.: victoriae gloriam in se, Liv.: inter se rei publicae statum, an sich reißen und unter sich teilen, Cic.: u. so inter se partes regni, Liv. – b) wegreißen, entreißen, almum quae rapit hora diem, Hor.: heu, tua nobis paene simul tecum solacia rapta, Menalca? Verg. ecl. 18. – c) mit sich fortreißen, fortziehen, jmd. gewaltsam, gegen seinen Willen irgendwohin ziehen, verleiten, versetzen, quamvis multa cuiusquemodi rapiat (quasi torrens oratio), Cic.: ipsae res verba rapiunt, Cic. – auditorem in medias res, Hor.: alqm in adversum, ins Verderben reißen, Verg.: alqm in deteriorem viam, auf schl. W. werfen, Plaut.: comoediam in peiorem partem, herunterziehen, verdächtigen, Ter.; vgl. consilium alcis in con-————trariam partem, zum Gegenteil auslegen, Pollio in Cic. ep.: animum in partes varias, Verg. – r. alqm in invidiam, rapi in invidiam, jmd., sich dem H. preisgeben, Cic.: opinionibus vulgi rapi in errorem, sich zum J. verleiten lassen, Cic. – d) leidenschaftlich fortreißen, hinreißen, unaufhaltsam-, mächtig hinziehen, im üblen Sinne., iudicem (v. Redner), Quint.; u. so rapi (Ggstz. sequi), Quint. – ὁρμή, quae hominem huc illuc rapit, Cic.: animus cupidine caecus ad inceptum scelus rapiebat, Sall.: ea (cupiditas) ad oppugnandam Capuam rapit, Liv. – im guten Sinne, totos ad se convertit et rapit, Cic.: qui in se rapit atque convertit omnium oculos hominum, Flor. Verg. orat. an poët.: utraque forma rapit, Prop.: si tantus amor scribendi te rapit, Hor.: ad divinarum rerum cognitionem curā omni studioque rapi, Cic. – e) gleichsam als Beute an sich reißen, rauben, sich bemächtigen, Hippodameam raptis nactus est nuptiis, durch Eheraub, Enn. tr. fr.: dominationem, Tac. – f) sich beim Kaufe um eine Ware reißen, exemplaria librorum certatim, Hieron. epist. 57, 2: librum totā certatim urbe, Sulp. Sev. dial. 1, 23, 4. – ⇒ Archaist. Fut. exact. rapsit, Cic. de legg. 2, 22 (in einer Gesetzesformel). – Abl. Partic. Perf. fem. raptabus, Cn. Gell. b. Charis. 54, 14. -
16 abripiō
abripiō ripuī, reptus, ere [ab + rapio], to take forcibly away, snatch away, tear from, force off: puella ex Atticā hinc abrepta, stolen, T.: filios e complexu parentum: alqm de convivio in vincla atque in tenebras: (milites) vi fluminis abrepti, Cs.: aliquem ad quaestionem: iam intro abripiere, shall be dragged, T.: sublatis signis se, to run away, L.—Of property, to dissipate, squander: quod ille compersit miser, id illa univorsum abripiet, will snatch away in a lump, T.—Fig., to carry off, remove, detach: tempestate abreptus: (filium) si natura a parentis similitudine abriperet, i. e. made unlike him.* * *abripere, abripui, abreptus V TRANSdrag/snatch/carry/remove away by force; wash/blow away (storm); abduct, kidnap -
17 Arm [2]
Arm, der, I) eig.: brachium (von der Hand bis an den Ellbogen, Unterarm; auch oft vom ganzen Arm, wo es auf genaue Unterscheidung nicht ankommt). – lacertus (Oberarm; aber, ohne Rücksicht, ob Ober- od. Unterarm zu bezeichnen sei, überall auch da, wo der Arm hinsichtlich seiner Stärke und Muskulosität bezeichnet werden soll). – manus, bes. im Plur. (die Hand mit dem Arme, da, wo die Hand der besonders tätige Teil ist, wie beim Halten, Tragen etc.). – ein niedlicher A., brachiolum. – A. in A. (v. zweien), amplexi od. complexi inter se u. alter alterum; im Zshg. auch bl. amplexi od. complexi: etwas unter dem A. tragen, alqd portare sub ala: jmd. auf den Armen tragen, in manibus gestare (z. B. puerum); alqm manibus sublevare, sustinere (mit den Händen aufrecht halten, einen Verwundeten etc.: auf den Armen getragen, auch inter manussublevatus): jmd. auf den Armen herumtragen, alqm manibus suis circumferre (z. B. puerum): jmd. auf den Armen wegtragen, alqm inter manus auferre (z. B. e proelio): jmd. auf die Arme nehmen, in manus accipere (z. B. puerum). – jmd. am A. nehmen, alqm amplecti: jmd. in die Arme nehmen, schließen, alqm complecti, amplecti: jmd. fest in die Arme schließen, artius amplecti alqm: jmdm. in die Arme sinken, manibus alcis excipi: jmd. in den Armen halten, alqm complexum tenere: alqm manibus sustinere, sublevare (mit den Händen aufrecht halten, z. B. einen Verwundeten): jmdm. in den Armen hängen, e manibus alcis sustinentis pendēre: jmdm. in den Armen liegen, haerere in alcis complexu: jmd. aus den Armen lassen, alqm ab amplexu suo dimittere: jmd. in den Armen auffangen, manibus alqm excipere: ich nehme jmd. mit offenen Armen auf, meo sinu ac complexu alqm recipio; libens ac supinis manibus alqm excipio. – in jmds. Armen, in alcis manibus (dah. in jmds. Armen u. an jmds. Brust, in alcis manibus et gremio, z. B. maerore et lacrimis consenescere): inter alcis manus; in complexu alcis: in jmds. Armen sterben, in complexu alcis emori od. extremum vitae spiritum edere; inter alcis manus exspirare; inter alcis sublevantis manus exstingui (eines, der den Sterbenden aufrichtet u. stützt): einen in jmds. Armen töten, alqm in complexu alcis trucidare. – die Kinder aus den Armen der Eltern reißen, liberos e parentum complexu abripere; liberos de [176] parentum complexu avellere atque abstrahere. – jmdm. unter die Arme greifen, alqm sustinere (stützen, beim Gehen, beim Aussteigen aus dem Wagen, aus der Sänfte etc.); alqm collapsum excipere (jmd. auffangen beim Fallen); alqm sublevare. alci su bvcuire. inopiam alcis levare (uneig., ihm beistehen, helfen); alci aliquid prae manu dare, unde utatur (jmd. beim Anfange einer eigenen Wirtschaft unterstützen): sich jmdm. in die Arme werfen, ad alqm confugere; alcis fidei se committere. – Sprichw., Könige haben lange Arme, longae regibus sunt manus (Ov. her. 16, 166). – II) übtr., bei lebl. Ggstndn.: a) eines Flusses: pars. – caput (Mündung). – der Fluß teilt sich in zwei, in mehrere Arme, fluvius in duas partes dividitur, in plures partes diffluit. – b) des Meeres, eines Berges, eines Hafens, eines Befestigungswerkes: brachium.
-
18 Schoß [2]
2. Schoß, gremium (eig.; dann meton. von dem mittlern Teil einer Sache). – sinus (der bauschige Winkel unter den Armen; bildl. als Berge- u. Zufluchtsort). – zuw. auch durch ipse (z.B. ex ipsa Sicilia [aus dem Sch Siciliens] bellum exsistit). – auf od. in den Schoß jmds. legen, in gremio alcis ponere: die Kinder aus dem Sch. ihrer Eltern reißen, liberos e gremio parentum diripere: jmdm. im Sch. sitzen, sederein alcis gremio (eig.); in alcis sinu esse. in alcis sinu et complexu esse (bildl, von jmd. zärtlich geliebt werden): dem Glücke im Sch. sitzen, [2063] alqm fortuna amplexa est; fortunae filium esse: die Hände in den Sch. legen, compressis, quod aiunt, manibus sedere (sprichw. bei Liv. 7, 13, 7): zu Hause die Hände in den Sch. legen, domi desĭdem sedere: die Erde nimmt den Samen in ihren weichen Sch. auf, terra gremio mollito ac subacto sparsum semen excipit: den Samen dem Sch. der Erde anvertrauen, semen mandare terrae: glücklich in den Sch. der Seinigen zurückkehren, salvum se ad suos recipere: im Sch. des Friedens leben, pacis dulcedine gaudere.
-
19 dī-vellō
dī-vellō vellī, volsus or vulsus, ere, to tear apart, rend asunder, tear in pieces, separate violently, tear: res a naturā copulatas errore: corpus, V.: mordicus agnam, H.: nodos manibus, untie, V.: divulsa remis Unda, O.—To tear away, wrench off, wrest, tear, separate, remove: ab eis membra: liberos a parentum complexu, S.: dulci amplexu divelli, V.: ramum trunco, O.—Fig., to tear apart, destroy, sunder, distract: commoda civium: rem divolsam conglutinare: amorem querimoniis, H.: divellor dolore.—To remove, part, sever, estrange: Me (a te), H.: ab eo divelli: sapientiam a voluptate. -
20 divello
dī-vello, velli (Ov. M. 11, 38;I.but divulsi,
Sen. Hippol. 1173), vulsum, 3, v. a.To rend asunder, to tear in pieces, to separate violently, to tear (class.; cf.: findo, scindo, dirimo, segrego, secerno).A.Lit.:B.res a natura copulatas audebit divellere,
Cic. Off. 3, 18 fin.:corpus, et undis spargere,
Verg. A. 4, 600; so,corpus,
Ov. M. 4, 112:agnam,
Hor. S. 1, 8, 27; cf.:suos artus lacero morsu,
Ov. M. 8, 878:membra,
id. Tr. 3, 9, 27; id. M. 13, 865 et saep.:magnos montes manibus,
i. e. to cleave, Lucr. 1, 202; cf.:mediam partem quercus (with discidere),
Gell. 15, 16, 3:nodos manibus,
to untie, Verg. A. 2, 220:paenulam sentibus,
Suet. Ner. 48:nubem,
Lucr. 6, 203; cf.:moenia mundi,
id. 6, 122.—Trop., to tear violently apart, remove, destroy, sunder:II. A.commoda civium,
Cic. Off. 2, 23, 82:rem dissolutam divulsamque conglutinare,
id. de Or. 1, 41, 188; cf. id. ib. 3, 6, 24:affinitas divelli nullo modo poterat,
to be dissolved, destroyed, id. Quint. 6, 25; cf.amicitiam,
Sen. Ep. 6; and:amorem querimoniis,
Hor. C. 1, 13, 19:somnos (cura),
id. Ep. 1, 10, 18:distineor et divellor dolore,
am distracted, Cic. Planc. 33, 79.—Lit.:B.membra divellere ac distrahere,
Cic. Sull. 20 fin.:aliquem ab aliquo,
id. Cat. 2, 10, 22; id. Mil. 36:liberos a parentum complexu,
Sall. C. 51, 9;for which: aliquem dulci amplexu,
Verg. A. 8, 568; cf.:Damalin adultero,
Hor. C. 1, 36, 19:nec me umquam Gyas (sc. a te),
id. ib. 2, 17, 15.—Trop.:sapientiam, temperantiam, a voluptate divellere ac distrahere,
Cic. Fin. 1, 16, 50. —So of persons, to draw away from one in feeling, to estrange:qui a me mei servatorem capitis divellat ac distrahat,
Cic. Planc. 42, 102.
См. также в других словарях:
Conspiración de Catilina — Este artículo trata sobre la conspiración en si. Para la obra de Salustio Crispo, véase De Catilinae coniuratione. Un nombre destaco sobre los demás, Lucio Sergio Catilina a quien la aristocracia romana temía, a él y a sus planes económicos que… … Wikipedia Español